Wielki refektarz cz.2

Kontynuujemy temat wielkiego refektarza. Tym razem opiszę (wykorzystując artykuł C. Steinbrechta) malowidła zdobiące ściany i sklepienia pomieszczenia. Weryfikację informacji zawartych w artykule niemieckiego konserwatora przedstawię w kolejnej notce.

Jak pisałem w poprzedniej części po wybudowaniu hali pomieszczenie podzielono na trzy części. Ściany oraz sufit pokryto jednolitym, drobnoziarnistym, szarym tynkiem. Na nim wykonano pierwszą dekorację malarską (datowaną na koniec wieku XIV). Składała się ona z małych, zielonych i czerwonych kafli, ożywionych ręcznie wymalowanymi pędami liści. Na sklepieniu zastosowano kolor zielony oraz czerwień, a pola międzyżebrowe pokryto błękitem. Analogie do opisanej dekoracji konserwator odnajduje w sztuce włoskiej (podobny wzór kaflowy widział podczas zwiedzania ruin zamku Sabionara koło Ali). W tym samym czasie powstało malowidło przedstawiające koronację Maryi znajdujące się na południowej ścianie komnaty.

Kolejne warstwy malarskie wykonano w okresie baroku (w czasach biskupa Rudnickiego). Wykonano je na ścianach i sklepieniach partii pomieszczenia obejmującej drugie i trzecie przęsło. Jak pisze Steinbrecht w tym okresie funkcjonował tam refektarz. Dekorację tworzyły różnorakie ornamenty obejmujące między innymi: krajobrazy, palmety, czarne latorośle oraz kunsztowne napisy w żółtym obramieniu.

W okresie rządów biskupa Radziejowskiego podjęto decyzję o stworzeniu w wielkim refektarzu galerii biskupów. Po tej realizacji zachowały się (widoczne i dzisiaj) herby biskupów z numeracją i sentencją pochwalną. Pod tymi malowidłami umieszczono olejne portrety biskupów (miejsce przechowywania – Frombork (?). Warto dodać, że opisany wyżej zespół herbów powstał na białym tynku. Został on położony przynajmniej na ścianie zachodniej (trzy przęsła od strony południowej) komnaty, zasłaniając tym samym wcześniejsze realizacje malarskie (z późnego średniowiecza i okresu baroku). W tymże okresie miał powstać także nowy wystrój malarski obejmujący czwarte przęsło pomieszczenia. Pokryto je kolorem purpurowo-czerwonym z wykorzystaniem motywu latorośli.

Kolejne herby domalowano w okresie rządów biskupa Grabowskiego. Według Steinbrechta ujednolicono w tym okresie wystrój malarski południowej i środkowej partii wielkiego refektarza stosując w tym celu kolor purpurowy. Już w czasach opisywanych przez badacza (początek wieku XX) z realizacji tej pozostało niewiele.

Biskup Krasicki nakazał wykonać (na tarczach łukowych pomieszczenia) szaro-zielonobrązowe pejzaże (usunięte w 1903 roku). Wykonano je na białych tynkach, które położono na wszystkich (poza północną partią) ścianach wielkiego refektarza.

Kończąc te rozważania trzeba wspomnieć o późniejszych działaniach konserwatorskich z lat trzydziestych XX wieku. W dużym stopniu zatarły one pozostałości malowideł, które widoczne były jeszcze w okresie opisywanym przez Steinbrechta.